مردم، دولت، خودروساز؛ مقصر مصرف بالای بنزین کیست؟

مصرف بنزین در ایران در مقایسه با دوران اوج گیری کرونا 12 درصد افزایش یافته و روزانه بین 84 تا 85 لیتر بنزین مصرف می شود. اغلب خودروهایی که در حال تردد‌اند، فرسوده و مصرف سوخت آنها بالاست.
وی عنوان کرد: دولت و مسئولین نیز همواره انگشت اتهام را به سمت مردم گرفته و با افزایش قیمت سوخت در صدد کاهش مصرف آن هستند. این در حالی است که دولت اقدامی در جهت اجرای قانون هوای پاک مصوب سال 96 و ورود خودرهای هیربدی برقی، ارتقاع استاندارد خودروها در حوزه مصرف سوخت، اسقاط خودروهای فرسوده و نوسازی ناوگان حمل و نقل شهری و عمومی نمی کند. دولت ها همواره بر سر مردم منت گذاشته که سوخت را به قیمت واقعی خریداری نمی کنند، معاون وزیر نفت در امور پالایش و پخش، در این خصوص گفته: «وقتی مصرف کننده بنزین را با قیمت واقعی خریداری می کند این حق را دارد که از خودرویی با استاندارد جهانی استفاده کند؛ به این معنا که وقتی مصرف کننده امکان استفاده از خودرویی که در هر 100کیلومتر 4 لیتر بنزین مصرف می‌کند را داشته باشد می‌توان به او بنزین را با قیمت واقعی فروخت، اما برای مصرف کننده‌ای که خودروی او هر 100 کیلومتر 10 لیتر بنزین مصرف می‌کند این اختلاف قیمت غیرمنصفانه است.» مقصر واقعی مصرف بالای بنزین در ایران کیست؟ «امیرحسین کاکایی»، استاد دانشگاه و کارشناس خودرو در گفتگو با «نفت ما» به این سوال پاسخ می دهد.

ساختار فشل، هزینه را به سمت مردم سوق می دهد

امیرحسین کاکایی در ابتدا و در چهارچوب مساله ضرورت توازن در استفاده از تکنولوژی گفت:
«اغلب گفته می شود که دلیل اصلی مصرف بالای سوخت، عدم دسترسی به خودروی های مدرن دنیاست، در حالی که اینطور نیست یعنی اگر خودروهای هیربدی یا خودروهایی با سوخت کمتر هم خریداری شود، تکلیف معضل ترافیک چیست؟ اگر خودروی برقی موجود باشد اما نیروگاه تامین برق آن مازوت استفاده کند، باز هم هوای شهر آلوده است. اگر بهترین خودرو با بهترین موتور احتراق داخلی را داشته باشیم اما سوخت متناسب با چنین خودرویی ارائه نشود، این موتور نیز به سرعت مستهلک و مصرف سوخت و آلایندگی آن بالا می رود. اگر امکان فراهم کردن کاتالیست با کیفیت با قیمت مناسب برای مردم وجود نداشته باشد و آنها نتوانند کاتالیست را به موقع تعویض کنند، خودروی مدرن نیز به سرعت به خودروی بی کیفیت و مستهلک تبدیل می شود؛ بنابراین تکنولوژی های مختلف می بایست همسو و هم زمان پیشرفت کنند. اینکه خودروی مدرن وارد شود اما خیابان های شهر و سیستم حمل و نقل و نظام تامین سوخت و برق و ... دارای ایراد اساسی باشد، به بهینه شدن مصرف بنزین کمکی نمی کند. چنین شرایطی، هزینه را مستقیم به سمت مصرف کننده یعنی مردم سوق می دهد و مردم دائما مقصر پنداشته می شوند.»

خودورهای داخل یورو 5 اند اما...

امیرحسین کاکایی در ادامه به دلایل اصلی مصرف بالای بنزین و به همین اعتبار آلودگی هوا اشاره کرد و گفت: «دائما گفته می شود مردم از خودروی شخصی کمتر استفاده کنند تا مصرف سوخت و آلودگی کاهش یاید؛ این در حالی است که حداقل در خصوص حیات شهری- با وجود وضعیت اسفناک سیستم حمل و نقل، مردم چاره ای جز استفاده از خودروهای شخصی ندارند. سیستم حمل و نقل شهری علاوه بر کمبودی که در تامین نیازمردم دارد، از ماشین های سنگین تا تاکسی ها بشدت فرسوده و در نتیجه آلوده کننده و سوخت بر است وگرنه خودروهای ساخت داخل به اندازه کافی پیشرفته هستند، خودروهای جدید همه یورو 5 یعنی استاندارد روز دنیا هستند. در جهان البته یورو 6 هم مطرح شده که اجرای آن در کشور ما در حالی که زیر ساختی وجود ندارد و تدبیری برای افزایش هزینه ها در صورت ارتقای سطح خودروهای تولیدی اندیشه نشده، به راحتی قابل اجرا نیست. نکته اینجاست که بنزین یورو 5 به درستی و به اندازه کافی در کشور ارائه نمی شود، اساسا بنزینی که در ایران تحت عنوان یورو 5 ارائه می شود در اروپا با این عنوان قابل قبول نیست.

کاکایی در ادامه به این مساله که خودروساز مقصر وضعیت ایجاد شده در حوزه سوخت نیست گفت: «شما اگر روی باک بنزین ماشین هایی که در این 10 سال اخیر ساخته شده را ببینید، عبارتی درج شده که بر ضرورت استفاده از بنزنین با کیفیت و بدون سرب تاکید دارد، سوال اینجاست که چند درصد مردم توان استفاده از بنزین سوپر را دارند؟ اغلب مردم بنزین معمولی مصرف می کنند، بنابراین وقتی خودروی مدرن داشته باشی اما سوخت و بنزین استاندارد استفاده نکنی، خودرو مستهلک شده و مصرف سوخت آن بالا می رود. در چنین وضعتی، کیفیت پایین سوخت ماشین را مستهلک و پرمصرف می کند و اتهامش نصیب خودروساز می شود. نکته دیگر در همین رابطه این است که خودروساز به خواسته دولت به سمت خودروهای گاز سوز رفت، مدتی بعد کشور با کمبود گاز مواجه شد و مردم بار دیگر از خودروساز انتقاد کردند! بنابراین، فقدان تصمیم گیری درست در سطح کلان مشکل اصلی مصرف بالای سوخت و آلودگی است. به عنوان مثال در بحث جایگزینی خودروهای با کیفیت با خودروهای سوخت بر، در حال حاضر حدود 23 میلیون خودرو داریم که حدود 7میلیون از این خودروها فرسوده و سوخت بر است این در حالی است که خودروساز در بهترین شرایط سالانه 1 تا 1و نیم میلیون خودرو به علاوه واردات در اختیار مردم قرار می دهد، جبران این فاصله و انجام فرایند جایگزینی بسیار دشوار، هزینه بر و زمان بر است.» وی افزود:«مساله بعدی که در خصوص بالارفتن مصرف سوخت در خودروها قابل توجه است، کیفیت پایین روغن ها در فقدان نظارت کارامد است، روغن در کیفیت احتراق موتور داخلی خودور بسیار مهم است، وضعیت در خصوص تعویض کاتالیست هم اسفناک است یعنی فردی تصمیم می گیرد برای ممانعت از مصرف بالا و آلایندگی کاتالیست خودرو اش را تعویض کند اما به اندازه دسترسی به کاتالیست با کیفیت و قیمت مناسب دشوار است که فرد صرف نظر می کند. اساسا کاتالیست مرغوب در بازار موجود نیست. کاتالیست از فلزهای بسیار گران قیمت تهیه شده، مردم عادی اما قادر به تشخیص اینکه این کاتالیست اصل است یا نه، نیستند در حالی که ناچارند پول گزافی بابت آن پرداخت کنند. در نهایت، اگر خودروساز مدرن ترین خودروها را تولید کند اما زیرساخت های مناسب شهری برای استفاده از آنها وجود نداشته باشد، ثمر چندانی ندارد.»

منبع:نفت ما