پیمان شانگهای؛ حلقه وصل ایران به چهار اقتصاد کلیدی در اوراسیا
29 شهريور 1401 ساعت 16:22
عضویت ایران در پیمان شانگهای، فرصت‌های قدرتمندتری برای بازی در حوزه اقتصادی در اختیار ایران قرار می‌دهد تا نقش موثرتری در پیمـان‌هـای اقتصـادی آسـیایی، اقیانوسـیه و پاسیـفیک ایفا کنـد. کشور ایران از طریق این پیمان با توجه به موقعیت ژئواکونومیک خود می‌تواند نقش یک حلقه وصل را بین چهار اقتصاد کلیدی در اوراسیا (روسیه، چین، هند و اتحادیه اروپا) ایفا کند.
به گزارش صدای بانک از پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا)، بیست و دومین نشست سازمان همکاری شانگهای (SCO) که ۲۴ و ۲۵ شهریور با حضور سران ۱۵ کشور عضو و ناظر در آن از جمله آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی ایران برگزار شد با تکمیل فرآیند عضویت کامل ایران از طریق اعلام رسمی توسط شوکت میرضیایف رئیس جمهوری ازبکستان همراه بود.
ایران اکنون یکی از ۹ کشور عضو این سازمان به شمار می‌رود؛ سازمانی با بزرگی اقتصاد حدود ۲۰ تریلیون دلار، حجم تجارت خارجی سالانه حدود ۶.۶ تریلیون دلار و جمعیت حدود ۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون نفر که با افزوده شدن ایران، نقش جدی‌تری در مناسبات سیاسی و اقتصادی جهان ایفا خواهد کرد.
عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای، دستاورد مهمی است که طی مذاکرات متمادی به دست آمده است. این دستاورد مهم، حاصل یک توافق جامع میان ایران و غول‌های اقتصادی آسیا یعنی هند و چین و روسیه است که می‌تواند قدرت «چانه‌زنی» را که چالش اصلی در مسائل اقتصادی و مالی است افزایش داده و از این مسیر در جذب اعتماد بین‌المللی برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیرساختی استفاده شود.
سازمان همکاری شانگهای بیشتر رویکرد سیاسی و امنیتی دارد و نقش تسهیلگر را برای سایر پیمان‌های اقتصادی منطقه مانند اوراسیا و آسه آن ایفا می‌کند. بنابراین، اگرچه این سازمان یک سازمان اقتصادی صرف نیست، اما سازمانی است که از فرصت‌های اقتصادی بسیاری برای کشور ما برخوردار است.
در همین راستا، مجیدرضا حریری، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین با اشاره به فرصت‌هایی که به همراه عضویت ایران در این پیمان برای کشورمان ایجاد می‌شود، پیشتر اعلام کرده بود: «این عضویت یک فرصت عالی اقتصادی است و ما می‌توانیم برنامه‌های خود را پیشنهاد کرده و به دنبال تصویب آن باشیم. موقعیت جغرافیایی ایران به گونه‌ای است که ما در چهارراه جهان قرار گرفته و شرق و غرب و شمال و جنوب را به یکدیگر متصل کرده‌ایم. ایران یک مرکز ارتباطی و ترانزیت مهم و حیاتی است و برای پیشبرد منافع ملی خود در این سازمان باید تصمیمات هوشمند و سیاست‌های منطقی اتخاذ کنیم.»
پیمان شانگهای؛ پیمانی در راستای تسهیل‌گری اقتصادی
سازمان همکاری‌های شانگهای در دو بستر سیاسی و اقتصادی با حضور قطب شرق شکل گرفته است. دلیل اصلی شکل‌گیری این پیمان در سطح سیاسی، مقابله با سیاست‌های خصمانه ایالات متحده و ناتو در آسیا و قفقاز بوده است. در سطح اقتصادی با توجه به در اختیار داشتن حدود نیمی از جمعیت جهان و سریع‌ترین رشد اقتصادی در سطح جهان، همکاری‌های مشترک می‌تواند برای کشورهای عضو، بُرد بُرد باشد. در شرایط فعلی و حتی قبل از پیوستن به این پیمان و حتی در دوره برجام عمده مراودات تجاری ایران با کشورهای این گروه بوده است، بنابراین توافق‌نامه‌های جدید می‌تواند تسهیلگر امور به خصوص در بخش اقتصادی باشد.
در همین راستا، مدیرعامل شرکت صنعتی معدنی امیر به «سنا» گفت: با توجه به زیرساخت‌های مناسب و پتانسیل بالا در حوزه‌های معدنی و نفتی، این عضویت می‌تواند فرصت اقتصادی مناسبی برای سرمایه‌گذاری شرکت‌های کشورهای عضو از جمله شرکت‌های دولتی چینی و هندی در حوزه نفت و گاز و پتروشیمی و صنایع معدنی و فلزی کشور باشد.
فرهنگ حسینی با اشاره به هم‌راستایی پیمان شانگهای با توسعه صنایع بورسی تصریح کرد: محصولاتی مانند فلزات رنگین از جمله مس، سرب و روی به بازارهای کشورهای عضو این پیمان صادر می‌شود و عمده اوره و متانول تولیدی کشور نیز کشورهای مقصد این سازمان هستند. این موضوع در صورت حمایت کشورهای عضو می‌تواند یک فرصت مناسب برای تسهیل فروش و کاهش تخفیف‌ها و افزایش صادرات باشد که عمده تولیدکننده این محصولات نیز شرکت‌های بورسی هستند.
از عضویت در پیمان شانگهای تا حضور موثرتر در پیمان‌های اقتصـادی آسـیایی، اقیانوسـیه و پاسیـفیک
عضویت ایران در پیمان شانگهای، فرصت‌های قدرتمندتری برای بازی در حوزه اقتصادی در اختیار ایران قرار می‌دهد تا نقش موثرتری در پیمـان هـای اقتصـادی آسـیایی، اقیانوسـیه و پاسیـفیک ایفا کنـد. در حقیقت، عضویت ایـران در پیمان شـانگهای یک نقش امنیتـی جدیـد بـرای ایـران در عرصـه بیـن‌المللـی ایجاد می‌کند که در پی آن ایران بسـیاری از اسـتانداردهای سـابق خـود را اصلاح کرده و وارد زمین بازی اقتصاد تحریم ناپذیر شود.
با قطعی شدن عضویت ایران در شانگهای و ایجاد توازن نسبتی در سیاست خارجی کشور، زمینه برای کاهش اثرات تحریم بر اقتصاد کشور فراهم خواهد شد؛ بی‌تردید، عضویت ایران در این سازمانی، یک فرصت بی نظیر برای اقتصاد کشور می‌تواند باشد، مشروط بر اینکه دولت یک نقشه راه و چارچوب سیاستی برای بهره گیری از این فرصت‌ها در اختیار داشته باشد؛ در غیراینصورت صرف عضویت در این سازمان نمی‌تواند گشایشی در اقتصاد کشور ایجاد کند.
برخی دستاوردهای اقتصادی عضویت ایران در شانگهای
عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگهای در میان‌مدت می‌تواند فرصت‌هایی برای دیپلماسی اقتصادی کشور ایجاد کند. در شرایطی که روابط نرمال ایران با اقتصاد جهانی به طور نسبی احیا شود، ایران با توجه به موقعیت ژئواکونومیک خود می‌تواند نقش یک حلقه وصل را بین چهار اقتصاد کلیدی در اوراسیا (روسیه، چین، هند و اتحادیه اروپا) ایفا کند.
* همکاری‌های بانکی
یکی از مهمترین دستاوردهای اقتصادی سازمان شانگهای، توافق برای تشکیل شورای مشترک بانکی است. هدف از تشکیل این شورا، تسهیل نظام تأمین مالی پروژه‌های مشترک است که پروژه‌های تعریف شده کشور ذیل ابتکار یک کمربند-یک راه نیز از همین مکانیزم تأمین مالی می‌شود.
* افزایش سطح بازرگانی
عضویـت کشـورها در سـازمان همـکاری شـانگهای موجـب یکپارچگـی تصمیـم‌گیـری های اقتصـادی آنهـا و تاثیرگذاری بیشـتر در عرصـه اقتصـاد جهانـی شـده اسـت. در سـال ۲۰۰۳ چین پیشـنهاد کرد که برنامه بلندمدتی برای تشـکیل منطقه آزاد تجاری در سـازمان تهیه شـود و در سـال ۲۰۰۴ سـندی شـامل یکصـد برنامـه مشـخص بـرای افزایـش سـطح بازرگانـی میـان کشـورهای عضو به امضا رسـید. این سـند شـامل برنامه‌های مربوط به یکسـان سـازی حقوق گمرکی، تسـهیل مسـیرهای صادراتی، سـرمایه‌گذاری مشـترک و بیشـتر حول حوزه انـرژی و کامودیتـی‌هـا اسـت. هرچنـد در عمـل، اعضا به سـمت توافقـات دوجانبه حرکت کـرده اند.
* باشگاه مشترک انرژی
کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای بزرگترین تولید کننده و مصرف کننده انرژی در جهان هستند. در سال ۲۰۰۳ نخستین تفاهم نامه اقتصادی میان کشورهای عضو این سازمان منطقه‌ای به امضا رسید و چین پیشنهاد کرد برنامه بلند مدتی برای تشکیل منطقه آزاد تجاری در این سازمان تهیه شود. مهمترین مزیت‌های تجاری ایران در سازمان همکاری شانگهای را باید در بخش انرژی جستجو کرد، زیرا ایران از نظر داشتن ذخائر نفت چهارمین کشور و از نظر داشتن ذخائر گاز دومین کشور مهم جهان است و اگر در مجموع حساب کنیم ایران مهمترین کشور دارای ذخائر انرژی جهان است؛ بنابراین مزیت‌های ایران در این سازمان عبارتند از:
الف) همکاری در صادرات منابع انرژی تجدیدناپذیر (نفت و گاز) البته با توجه به ضرورت ایجاد ارزش افزوده
ب) همکاری در خصوص توسعه فناوری‌های انرژی تجدیدپذیر
* تجارت بدون دلار و یورو
حجم تجارت ایران و کشورهای عضو شانگهای در یکسال گذشته بیش از ۳۰ درصد افزایش پیدا کرده و پیشنهاد واحد پولی مشترک میان اعضا در حال بررسی است که با نهایی شدن آن، اثرگذاری سوئیفت و تحریم‌های بانکی کمتر خواهد شد و همچنین نقش مستقیم دلار در مبادلات ایران با کشورهای عضو پیمان شانگهای از بین خواهد رفت.
* سند همکار ی ۲۵ ساله ایران و چین
سـند همکاری ۲۵ سـاله ایران و چین بعد از چند سـال انتظار به امضای وزرای خارجه دو طرف رسـید. برنامه ۲۵ سـاله همکاری‌های مشـترک، توافقنامه راهبردی میان ایران و چین اسـت که بر اسـاس آن قرار اسـت شـرکت های چینی در صنایع نفت، گاز، پتروشـیمی، زیرسـاخت حمل و نقل، کشـاورزی و غیره، سـرمایه‌گذاری وسـیعی انجام دهند.
به گزارش سنا، سـازمان همکاری «شـانگهای» سـازمانی میان دولتی است که برای همکاری‌های چندجانبه امنیتی، اقتصادی و فرهنگی تشکیل شـده اسـت. این سـازمان در سـال ۲۰۰۱ توسـط رهبران چین، روسـیه، قزاقسـتان، قرقیزستان، تاجیکسـتان و ازبکستان با هدف برقـرار کـردن موازنـه در برابـر نفـوذ آمریـکا و ناتـو در منطقـه، پایـه‌گـذاری شـد و در سـال ۲۰۱۵ با عضویت کشـور هند و پاکسـتان موافقـت شـد. علاوه بـر اعضـای اصلـی، مغولسـتان، ایـران، افغانسـتان و بلاروس به عنـوان عضو ناظـر در این سـازمان حضور دارنـد. چنـد کشـور و سـازمان بیـن المللـی هم به عنـوان طرف گفت‌وگوی شـانگهای قـرار دارند.
کشورهای عضو این پیمان حدود ۲۵ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان (GDP) را تشکیل می‌دهند که بالغ بر ۲۰ تریلیون دلار آمریکا است و بیش از ۱۳ برابر از زمان تشکیل آن افزایش یافته است.
در سال ۲۰۲۱ ارزش تجارت ایران با کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای به بیش از ۳۷ میلیارد دلار رسید که حدود ۳۰ درصد از کل تجارت خارجی ایران را تشکیل می‌دهد.
کد مطلب: 14466