نقش بانک مرکزی در ترویج بانکداری قرض‌الحسنه

به گزارش صدای بانک از روابط عمومی بانک قرض‌الحسنه مهر ایران، «مصطفی قمری وفا» سخنگوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در یادداشتی به تشریح اقدامات بانک مرکزی در ترویج فرهنگ قرض‌الحسنه پرداخت.
در این یادداشت آمده است:
«بانک مرکزی در ادامه فعالیت‌ خود در اصلاح نظام بانکی و روابط سه‌گانه اصلاح رابطه دولت با بانک مرکزی، بانک مرکزی و بانک‌ها و اصلاح رابطه بانک‌ها با مشتریان و پشتیبانی از تولید و سایر حوزه‌ها، همواره از فعالیت‌ بانک‌های قرض‌الحسنه و اعطای وام‌های خرد حمایت کرده وبر ادامه آن رویکرد مهم و مردمی مصر است.
بر این اساس، بانک‌های قرض‌الحسنه طبق آمار نسبت سایر بانک‌ها از نظر صورت‌های مالی و نقدینگی وضعیت مطلوبی دارند؛ بدین معناکه معوقات آنها نزدیک به صفر است و همچنین از دیدگاه شاخص‌های سلامت بانکی، ترازنامه، سود و زیان وضعیت مطلوب‌تری نسبت به شبکه بانکی دارند.
بدیهی است که سنت حسنه قرض‌الحسنه، همواره در دستور کار سیاستگذاری‌های اعتباری کشور در طول سالهای گذشته بوده است. بدیهی است که نگاه کلان مسئولین تصمیم‌گیر حوزه بانکی نسبت به مفهوم قرض‌الحسنه و مصادیق آن، نقش به سزایی در تعیین وزن و جایگاه سیستم بانکی قرض‌الحسنه در کشور دارد.
در این میان پس از حضور دولت سیزدهم، عزم قوه مجریه و بانک مرکزی بر ترویج سنت قرض الحسنه در کشور استوار شده و این نگاه عمل‌گرایانه نسبت به موضوع قرض‌الحسنه موجب شده تا در یک سال گذشته آثار آن نمایان شود که برخی از آنها در سطور بالا به نگارش درآمد.
اما یکی از اقدامات موثر بانک مرکزی، حمایت از بانکهای قرض الحسنه با هدف افزایش سقف اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه به مشتریان است. همچنین اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه از سوی بانک‌ها جهت بهبود و ارتقای خدمات شهری و عمومی یکی دیگر از اقدامات حمایتی و عملیاتی بانک مرکزی در ترویج این سنت حسنه و نیکو محسوب می‌شود.
بررسی عملکرد بانک‌های تخصصی در پرداخت تسهیلات تا پایان شهریور سال جاری نشان دهنده این است که تسهیلات اعطایی با ۱۸.۴ درصد افزایش به عدد ۵۹۲.۷ هزار میلیارد تومان رسیده که سهم تسهیلات قرض‌الحسنه از این میزان تسهیلات اعطایی بانک‌های تخصصی معادل ۳۳.۳ هزار میلیارد تومان بوده که با افزایش ۳۰.۶ درصدی در مقایسه با پایان سال قبل مواجه شده است.
گفتنی است ۵.۳ درصد از وام‌های بانک‌های تخصصی را قرض‌الحسنه تشکیل می‌دهد. بزرگترین بخش تسهیلات پرداخت شده در بانک‌های تخصصی کشور مربوط به فروش اقساطی می‌شود؛ به نحوی که در پایان شهریور امسال ۳۴.۲ درصد کل تسهیلات اعطایی این بانک‌ها به رقم ۲۰۲.۵ هزار میلیارد تومان در بخش فروش اقساطی بوده و این رقم در اسفند پارسال ۱۸۸.۱ هزار میلیارد تومان بوده است.
بر اساس آخرین آمار منتشر شده در بانک مرکزی، تسهیلات پرداختی بانک‌ها نیز طی هفت ماهه سال ۱۴۰۱ مبلغ ۲۳۳۱۳ هزار میلیارد ریال است که در مقایسه با دوره مشابه سال قبل مبلغ ۷۴۷۷ هزار میلیارد ریال معادل ۴۷.۲ درصد افزایش داشته است.
از کل تسهیلات پرداختی، مبلغ ۷۴۶۸ هزار میلیارد ریال معادل ۳۲ درصد به اشخاص حـقیقی و مبلغ ۱۵۸۴۴ هزار میلیارد ریال معادل ۶۸ درصد به اشخاص حقوقی تعلق گرفته است.
همچنین تسهیلات پرداختی بانک‌ها طی ۷ ماهه سال ۱۴۰۰ مبلغ ۱۵۸۳۵ هزار میلیارد ریال بوده که از این مبلغ تســهیلات پرداختی به اشخاص حقیقی ۴۸۱۶ هزار میلیارد ریال معادل ۳۰.۴ درصد و به اشخاص حقوقی مبلغ ۱۱۰۱۹ هزار میلیارد ریال معادل ۶۹.۶ درصد است.
شایان ذکر است تسهیلات پرداختی به اشخاص حقیقی در ۷ ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته معادل ۲۶۵۲ هزار میلیارد ریال معادل ۵۵ درصد افزایش داشته است.
بانک مرکزی همچنین در زمینه تسهیل وثایق مرتبط با وام‌های خرد، اردیبهشت امسال دستورالعملی به شبکه بانکی ابلاغ کرد که بر اساس آن، سقف وام‌های قرض‌الحسنه نیز با زمان بازپرداخت بیشتر از ۵۰ به ۲۰۰ میلیون تومان افزایش یافت چرا که نسبت مطالبات غیرجاری بانکهای قرض الحسنه به شدت پایین و ریسک نکول آن نیز کم است. وام‌های قرض‌الحسنه برای اشخاص حقوقی دارای بنگاههای زودبازده و اشتغال آفرین هم به ۵۰۰ میلیون افزایش یافت.
از دیگر اقدامات بانک مرکزی برای ترویج فرهنگ قرض الحسنه باید به رشد ترازنامه بانک‌های قرض الحسنه تا پنج درصد اشاره کرد؛ این درحالی است که این شاخص برای سایر بانک‌ها ۱.۵ تا ۲ درصد قرار داده شده است تا اینگونه بانک‌های قرض الحسنه نسبت به وام دهی به اشخاص تشویق شوند.در کنار بانک های قرض الحسنه، صندوق های قرض الحسنه نیز ساماندهی شده اند.
پس از چند سال، مقررات این صندوق‌ها بالاخره طی ماه‌های گذشته در شورای پول و اعتبار تصویب و به شبکه بانکی ابلاغ شد و صندوق‌های موجود می‌توانند به این واسطه ساماندهی شوند و صندوق های جدید نیز شکل بگیرند.
همچنین مدتی پیش سامانه شفق در بانک مرکزی رونمایی شد که به صورت رایگان برای انجام عملیات و خدمت رسانی در اختیار صندوق های قرض الحسنه قرار گرفت و از طرفی، امکان نظارت بر صندوق ها برای بانک مرکری میسر شد.
در این میان از نقش صندوق‌های پژوهش و فناوری نباید غافل شد. پیش از این، بانک مرکزی این صندوق ها را از مصادیق فعالیت بانکی قلمداد نمی‌کرد، اما در حال حاضر این امکان فراهم شده است تا این صندوق‌ها جزو اموال مازاد بانک‌ها شناسایی نشوند و باید بانک‌ها به آنها کمک کنند.
رئیس کل بانک مرکزی چندی پیش در نشستی با مدیران عامل شبکه بانکی عنوان کرد: خوشبختانه ۲ بانک قرض الحسنه کشور در مجموع عملکرد بسیار خوبی دارند در مقایسه با سیار بانک ها انضباط بیشتری دارند. بانک مرکزی بر این باور است که ظرفیت‌ها و برکات موجود در معاملات قرض الحسنه قدرت بارورسازی بسیاری از ایده ها و مدل های معاملاتی را در این حوزه خواهد داشت.
اقبال شهروندان عزیز کشورمان به سرمایه گذاری قرض الحسنه، که نمونه بارز آن را در آمارها و مستندات ارائه شده از سوی دو بانک قرض الحسنه مهر ایران و رسالت مشاهده می‌کنیم به وضوح نشان می دهد که ارتقای ساختار بانکی کشور بر مبنای قرض الحسنه و اصرار بر تثبیت الگوواره‌های مبتنی بر معاملات قرض الحسنه در سیستم اعتباری، از حمایت اکثریت قریب به اتفاق شهروندان کشورمان برخوردار خواهد بود.
در این حوزه، بانک مرکزی هم در هر دو حوزه اقناعی و عملیاتی، وظایف و مسئولیت‌هایی را برای بانک‌ها، خصوصا بانک‌های مبتنی بر ساختار قرض‌الحسنه در نظر گرفته و بر تکمیل این روند تا رسیدن به نقطه مطلوب پافشاری خواهد کرد.»