به گزارش صدای بانک، ارز که معادل انگلیسی آن currency است به شکلی از پول خارجی گفته می‌شود و شامل سکه و اسکناس کاغذی است که از سوی دولت توزیع می‌شود.  نرخ ارز نیز به مقدار پول ملی گفته می‌شود که برای بدست آوردن واحد پول کشور دیگر می‌پردازند. در واقع به ارزش برابری یک واحد پول خارجی به پول داخلی گفته می‌شود.
ارزهای زیادی می‌تواند در اقتصاد یک کشور گردش کنند که می‌توان به دلار، یورو، پوند، یوان و ... اشاره کرد. از میان ارزهای بیشماری که وجود دارد دلار آمریکا به عنوان یک ارز مهم در بسیاری اقتصادها داد و ستد می‌شود  چرا که این ارز، پول رایج بیش از 20 کشور دنیا است. بنابراین می‌توان گفت اهمیت این ارز برای اقتصاد هر کشوری زیاد است و به دلیل کاربرد زیاد آن در مبادلات بین المللی اطلاع از نرخ دلار بسیار با اهمیت است.
همانطور که گفته شد نرخ دلار در ایران چند نوع است که اطلاع از تفاوت های آن‌ها با یکدیگر و نرخ هر کدام از درجه اهمیت بالایی برخوردار است. در ادامه به انواع نرخ دلار در ایران اشاره خواهیم کرد.

انواع نرخ دلار
در داخل کشور انواعی دلار داریم که هر کدام نرخ متفاوتی دارند. دلار دولتی، دلار آزاد، دلار فردایی و دلار سنا و .. چند مورد از آن‌ها هستند.

دلار دولتی (دلار مبادله‌ای)
دلار دولتی و به طور کلی ارزهای دولتی یا همان ارز مبادله‌ای به دلار یا ارزی گفته می‌شود که دولت آن را در مرکز مبادلات ارزی جهت واردات اقلامی از کالاهای اساسی توزیع می‌کرد. پیش‌تر، این ارز به تعداد بیشتری از کالاها تعلق می‌گرفت اما به تدریج دامنه کالاهایی که شامل دریافت این ارز می‌شد کاهش یافت و در نهایت توزیع این ارز متوقف شد. نرخ دلار دولتی از سایر انواع دلار کمتر بود و با قیمت 4200 تومان عرضه می‌شد و به همین دلیل به دلار دولتی، دلار 4200 تومانی نیز گفته می‌شد.

دلار نیمایی
در سال 1397 برای اولین بار بانک مرکزی سامانه ارزی جدیدی با عنوان سامانه نیما جهت تسهیل تامین ارز برای شرکت‌ها و تولیدکننده‌های بزرگ و همچنین تجار و بازرگانان معرفی شد. در این سامانه تنها این افراد (نه افراد عادی جامعه) امکان تبادل ارز و دلار را دارند و نرخ آن در اکثر مواقع با نرخ دلار بازار آزاد و نرخ دلار صرافی متفاوت و کمتر است. در برخی مواقع نیز نرخ دلار نمایی به نرخ آزاد نزدیک می‌شود اما همواره تفاوت در آن وجود دارد. 

نرخ دلار سنا
سامانه نظارت ارز که مخفف آن را «سامانه سنا» نیز می‌گویند سامانه است که با نظارت بانک مرکزی جمهوری اسلامی طراحی شده است. نرخ ارزهای موجود در سامانه سنا، میانگین وزنی نرخ خرید و فروش دلار و دیگر ارزهای معامله شده در صرافی های مجاز و معتبر هستند. شما می‌توانید با مراجعه به این سایت اطلاعات مربوط به نرخ ارزهای مختلف را مشاهده کنید. عموما این نرخ نیز از نرخ دلار نیمایی بیشتر است اما از نرخ دلار آزاد کمتر است.

نرخ دلار آزاد
نرخ دلار بازار آزاد یا به طور کلی نرخ ارز آزاد به نرخ خرید و فروش دلار و ارز در بازار آزاد (بازار غیررسمی و غیرمتشکل دولتی) گفته می‌شود. علاوه بر دلار سنا، دلار آزاد نیز قابل خرید و فروش توسط عموم مردم هستند با این تفاوت که محدودیت خرید برای این بازار وجود ندارد بنابراین از مقبولیت بیشتری در میان مردم برخوردار است و نرخ دلار آزاد مبنای بسیاری از محاسبات قرار می‌گیرد. هرگونه رخداد سیاسی، اقتصادی و اجتماعی که بر کلیت کشور تاثیرگذار باشد و ریسک سیستماتیک کشور را تحت تاثر قرار دهد ابتدا با نوسان در نرخ دلار آزاد خود را نشان می‌دهد و به دنبال آن دلارهای نیمایی و دلار سنا نیز جا به جا می‌شوند.
دلار در بازار آزاد تهران در مناطق مختلفی معامله می‌شوند که براساس محل معامله نام متفاوتی همچون دلار سبزه میدان و دلار افشار، دلار چهاراه استانبول دارد اما به طور کلی تنها یک نرخ را برای دلار بازار آزاد اعلام می‌کنند. به عنوان مثال دلار سبزه میدان نام خود را از محلی در نزدیکی میدان فردوسی که معامله گران در آن منطقه دلار را خرید و فروش می‌کنند گرفته است.

دلار هرات و دلار سلیمانیه و دلار دوبی
عموما دلار در کشورهای همسایه بخصوص کشورهایی که مبادلات و مراودات تجاری زیادی با آن‌ها داریم نیز حائز اهمیت هستند. یکی از آن‌ها دلار هرات، دلار سلیمانیه و دلار دوبی است که همانطور که گفته شد به دلیل مبادلات ارزی در این مناطق از اهمیت زیادی برخوردار هستند و گاهی مبنای پیش بینی برای نرخ دلار بازار آزاد داخل قرار می‌گیرند. هرات نام شهری در افغانستان، سلیمانیه نیز شهری در عراق و دوبی نیز در امارات است که به علت مبادلات کالایی و ارزی زیاد نرخ خرید و فروش دلار در این شهرها را به دلار هرات، دلار سلیمانیه و دلار دوبی می‌شناسند.

دلار حواله‌ای
حواله ارزی یا حواله دلاری (دلار حواله‌ای) نوعی دستور پرداخت است که یک بانک، موسسه مالی یا صرافی به دنبال درخواست مشتری خود به کارگزار خارج از کشور (بانک، موسسه مالی یا صرافی خارجی) می‌دهد تا به موجب آن مبلغی را به دریافت کننده حواله پرداخت کند. نرخ حواله ارزی نیز به معنای نرخی ارز یا دلاری است که در قالب حوالجات اعلام می‌شوند و تفاوتی با نرخ دلار بازار آزاد دارند. در سالهای اخیر به علت تحریم ها حجم حواله ارزی و دلاری با کاهش چشمگیری همراه بوده.
منبع: کاریزما