این روزها به نظر می رسد، تقریباً شهروندی نیست که خاطره ای جدید از مورد سرقت قرار گرفتن خود، خانواده، اقوام و یا آشنایان نداشته باشد. قاطبه ایرانیان در شبکه های مجازی و گفتگوهای محاوره ای معتقد هستند که میزان سرقت در جامعه افزایش یافته است. بینشی اجتماعی که توسط آمارهای فراجا نیز تایید شده است. 

  به گزارش صدای بانک،  البته سردار لطفی فرمانده پلیس آگاهی تهران بزرگ در این باره گفت که قریب 50 درصد از سارقان دستگیر شده اخیر برای بار اول مرتکب سرقت شده اند و به گفته او، این مسئله نشان می دهد که رشد این جرم بی تاثیر از وضعیت این روزها نیست. احتمالاً منظور لطفی از «وضعیت این روزها» رشد افسار گسیخته فقر در جامعه و شاخص صعودی تورم و رکود در کشور است.
آمارهای غیر رسمی نرخ تورم را در آذر سال جاری بیش از 50 درصد برآورد می‌کنند. همچنین علی رغم این گفته های رئیس جمهوری که اظهار نمود «دولت امسال یک میلیون شغل ایجاد کرده» به نظر می رسد رشد بیکاری نیز در گسترش سرقت به ویژه سرقت از منازل، موبایل و کیف قاپی بی تاثیر نبوده است. 
قوانین نه چندان بازدارنده
طبق ماده 155 قانون مجازات اسلامی سرقت مقرون به آزار می تواند 3 ماه تا 10سال حبس به انضمام 74 ضربه شلاق در پی داشته باشد. البته مجازت های سخت تری نیز مانند قطع مچ دست یا قطع پا در قانون پیش بینی شده است، مجازات هایی که اجرای اندک آنها نیز در سال های اخیر با واکنش های منفی برخی فعالان مدنی رو به رو شده است. اگر سارقان بیش از دو نفر باشند، مسلح بوده و سرقت در شب اتفاق افتد و در حین سرقت مرتکب آزار هم شوند مجازات تعیین شده به 5 تا 20 سال افزایش می یابد. گفته می شود یکی از دلائل بازدارنده نبودن احکام، اشباع زندان ها و نبود فضا و بودجه کافی برای نگهداری زندانیان سرقت دارای محکومیت طویل المدت است. چندی قبل یکی از مقامات قضایی با حضور در جلسه شورای شهر از نهاد شهرداری درخواست کرد تا با توجه به کمبود زندان به این قوه در این خصوص کمک کنند. 
سالانه یک میلیون سرقت بیشتر
رئیس پلیس پایتخت در خرداد ماه سال جاری اظهار کرد که آمار سرقت های پایتخت در سه ماه اول 1401 قریب هفت درصد رشد داشته است. بر اساس اعلام مرکز آمار کشور میزان سرقت ها در کل کشور در سال 1395 چیزی در حدود 343 هزار فقره بوده است، این رقم در سال 1400 به یک میلیون و 400 هزار فقره سرقت اعلام شده رسید. بر این اساس در این فاصله چهار ساله تعداد سرقت ها در کشور بیش از چهار برابر افزایش یافته است. گفته می شود بخشی از سرقت ها گزارش نمی شود، بنابراین می توان اینگونه نتیجه گرفت که آمار واقعی سرقت ها می تواند بیش از این ارقام باشد. 
هشتمین کشور فلاکت زده جهان
هر ساله آمارهای جهانی Poverty Rate  یا شاخص فلاکت منتشر می شود، در سال گذشته میلادی رتبه ایران در میان 156 کشور از آخر هشتم شد، در واقع کشور ما یکی از هشت کشور و فلاکت زده جهان تشخیص داده شد. ایران همچنین هشتمین کشور جهان از نظر میزان تورم است. علاوه بر این طبق آخرین گزارش سازمان شفافیت بین الملل، ایران در میان 180 کشور دنیا از نظر سطح فساد، رتبه 150 را کسب کرد، این شاخص میزان فساد در ساختارها و بروکراسی کشور را نشان می دهد. به نوشته global crime فقر، فلاکت، تورم شدید و فساد ساختاری از جمله عواملی است که گفته می شود در تشدید جرائمی مانند سرقت تاثیر گذار هستند. 
در صفحه حوادث ماه های اخیر حتی خبری منتشر شد که یک دندانپزشک جوان نیز در تهران به خاطر سرقت از پیرمرد صراف همسایه در طبقه فوقانی آپارتمانش که منجر به قتل صراف کهنسال شده، بازداشت شده است.  
امان الله قرایی مقدم جامعه شناس در این باره به نفت ما گفت: قطعاً متغیرهای بسیاری بر روی سوق دادن یک شهروند به سمت سرقت موثر هستند، اما عمده مطالعات صورت گرفته در این باره، دلیل اصلی را فقر، وضعیت معیشت و شرایط اقتصادی تشخیص داده اند. کورت لوین یک روانشناس اجتماعی بود که در خصوص تحقیق مفصلی انجام داد، او یک تئوری در این خصوص به نام «میدان زندگی» یا «فضای حیات» ارائه کرده است، در این تئوری زمانی فرد به سمت دزدی، اعتیاد، قوادی، فحشاء،... کشیده می شود که نیروهای برانگیزاننده بر نیروهای بازدارنده پیشی می گیرد. کشاکش این دو نیرو همیشگی است که ما را از وسوسه جرائم و اعمال خلاف قانون باز می دارد. برای نمونه، جوانان بد سرپرست، خانواده، دوستان ناباب و نظایر این هم می تواند فرد را به سمت سرقت سوق دهد.
این استاد دانشگاه در ادامه افزود: بر اساس مکتب بوم شناسی شیکاگو رابطه یک فرد با محیط پیرامونی او نیز در هدایت وی به سمت جرائم بارز بسیار موثر است. مثلاً برخی محلات وجود دارد که غالب جوانان بیکار آن به سرقت یا کیف قاپی مشغول هستند، خیلی طبیعی است که یک نوجوان رشد یافته در آن محله نیز از آنها الگو بگیرد و به یکی از این مشاغل پیرامونی مورد تایید بزرگسالان محله جذب شود. بیکاری مستمر هم عامل مهمی در سوق دادن جوانان به سرقت است. در جلساتی که در نیروی پلیس برگزار شد، اظهار می شد که جوانان سارق از برخی شهرستان های جنوب غربی کشور مانند ا... و کو.... به قصد سرقت در اول صبح به تهران می‌آیند و شب باز می گردند، حتی گفته شد که برخی سارقان باسابقه از این باندها برای جوان ترهای فامیل یا محله خود که جذب کرده اند کلاس های گروهی آموزش مهارت های سرقت از منازل و نظایر آن را برگزار کرده اند. پارسون معتقد بود که گروه دوستان تاثیری عظیم بر نگرش افراد بر جای می گذارد. البته بر اساس تحقیقی که صورت گرفته سرقت در زمان محرم مقداری کاهش می یابد، بنابراین محرک های مذهبی و اخلاقی می تواند تاثیر گذار باشد، هر چند حضرت علی می‌فرمایید از دری که فقر وارد می شود، ایمان خارج می شود. بنابراین فاکتور اصلی در این بین فقر گسترده و مشکلات معیشتی است، میلیون ها نفر در حواشی کلانشرهای مانند تهران ساکن هستند، حاشیه نشینی مانند یک ظرف آزمایشگاهی مناسب رشد انواع جرائم است. رفع چنین چالش هایی نیازمند برنامه ریزی های حاکمیتی کلان است.