تکلیف همکاری نفتی ایران و چین چه می‌شود؟

به گزارش صدای بانک از آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی "نفت ما"، در بیانیه‌ای که روز جمعه 18 آذرماه از سوی چین و عربستان صادر شد دو طرف بر اهمیت تداوم اولویت دادن به روابط عربستان و چین در روابط خارجی خود و ایجاد الگوی همکاری، همبستگی، سود متقابل و رابطه برد-برد برای کشورهای در حال توسعه تاکید کردند.
در حوزه انرژی دو طرف تاکید کردند که تقویت همکاری های خود در این زمینه، یک مشارکت راهبردی مهم است. همچنین دو طرف با اشاره به حجم مبادلات نفتی فی مابین و پایه های خوب همکاری ها به دلیل منابع نفتی فراوان عربستان و بازار وسیع چین، توسعه و تحکیم همکاری های فی مابین در زمینه نفت را منطبق بر منافع مشترک دانستند.
جمهوری خلق چین از نقش عربستان در حمایت از تعادل و ثبات بازارهای جهانی نفت به عنوان صادرکننده قابل اعتماد عمده نفت خام به چین استقبال کرد و دو طرف بر سر فرصت‌های سرمایه‌گذاری مشترک در بخش پتروشیمی، توسعه پروژه‌های مربوط به فناوری‌های تبدیل نفت به پتروشیمی و افزایش همکاری‌های مشترک در تعدادی از زمینه‌ها و پروژه‌ها از جمله برق، انرژی خورشیدی، انرژی بادی و سایر منابع انرژی تجدیدپذیر توافق کردند. همچنین عربستان و چین خواستار ارتقای همکاری در استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای و همکاری در توسعه فناوری‌های مدرن مانند مصنوعی هوش و نوآوری در بخش انرژی شدند.
آنها همچنین بر اهمیت تعمیق همکاری مشترک در طرح‌های "کمربند و جاده" تاکید کردند و از پیوستن نهادهای مرتبط سعودی و سرمایه‌گذاری‌های مختلف در چارچوب این طرح استقبال کردند.
همچنین ارتقای موقعیت عربستان به عنوان مرکز منطقه ای برای شرکت های چینی برای تولید و صادرات محصولات بخش انرژی، علاوه بر سرمایه گذاری مشترک در پروژه های انرژی در کشورهای منطقه و کشورهای مصرف کننده محصولات انرژی در اروپا و آفریقا، مورد توافق قرار گرفت.
این شرایط در حالی است که دی ماه سال گذشته ایران و چین یک توافق سیاسی، استراتژیک و اقتصادی برای سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران، شرکت ملی صادرات گاز ایران، شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران، زیرساخت‌های ایران و همکاری نظامی، امنیتی، فرهنگی و قضایی در قالب یک سند 25 ساله به امضا رسانده‌اند. و بنا بر سرمایه‌گذاری معادل 280 تا 400 میلیارد دلار از سوی چین در ایران است بخش چشمگیری از این سرمایه‌گذاری چینی‌ها قرار است طی سال نخست اجرای قرارداد با آن‌ها به صنعت نفت‌وگاز ایران تزریق شود و اکنون با انتشار این بیانیه برخی ابهامات در روابط نفتی دو کشور از جمله صادرات و سرمایه‌گذاری در ذهن متبادر می‌کند و شاید برنامه‌های نفتی دو کشور را تحت‌تاثیر قرار دهد.
در همین ارتباط جواد یارجانی درباره بیانیه اخیر چین و عربستان علیه ایران و تاثیر آن بر مراودات انرژی بخصوص همکاری تهران-پکن در حوزه پروژه‌های نفت و گاز اظهار داشت: بعد از امضای برجام یکی از هیات‌هایی که در بالاترین سطح ممکن وارد ایران شد چین بود یعنی حدود 700 نفر از شرکت‌های بزرگ چینی وارد ایران شدند، طبیعی بود که در نظر داشتند همکاری بلندمدت با ما داشته باشند، اما اکنون باید بررسی کرد که چند پروژه با این کشور تعریف و به سرانجام رساندیم، چرا پروژه‌ها تبدیل به برنامه‌های استراتژیک نشدند و چرا پروژه مهمی اجرایی نشد؟ تمامی این موارد باید بررسی شود.
وی افزود: واقعیت اینکه باید اکنون از فرصت استفاده کنیم و این حقیقت را بدانیم که همه کشورها بدنبال منافع ملی خود هستند نباید انتظار داشته باشیم منافع ما را در اولویت خود قرار دهد. یک موضوع دیگر اینکه چین شریک توتال در پروژه فاز 11 بزرگترین مخزن گازی دنیا بود اما وقتی توتال تحت فشارهای دولت ترامپ از پروژه خارج شد چینی‌ها هم به دنبال آنها از ایران رفتند، بزرگترین نگرانی چین تامین انرژی برای سال‌های طولانی است این پروژه نشان داد که قرارداد با ایران در مورد مسائل انرژی به سادگی قرارداد با کشوری که هم تولید بالایی دارد و مشکلات تحریمی ما را ندارد، نیست. بنابراین اولویت کشوری مثل چین معامله با کشوری است که دردسرهای این‌چنینی نداشته باشد.
مدیر کل پیشین امور اوپک و ارتباط با مجامع انرژی وزارت نفت تاکید کرد: ما باید واقعیت‌های تجارت و سرمایه‌گذاری در دنیا را بدانیم و در رفع آن هم بکوشیم و ضمن اینکه نگرانی‌ها و هجمه‌های زمان امضای سند و قرارداد با چینی‌ها را نیز فراموش نکنیم. آن زمان داستان‌هایی هم ساخته شد که ایران قرار است جزایر خود را بفروشد و موضوعات این چینی مطرح بود تمام اینها نشان می‌دهد مخالفین؛ هر نوع روابط استراتژیک ایران با کشورهای توانمند در این زمینه را مورد هدف قرار می‌دهند، علاوه بر این باید توجه داشته باشیم که در دنیایی که رقابت و منافع ملی در سرلوحه هر کشوری است ما نیز منافع ملی خودمان را حفظ کنیم، طبیعی است که نباید متکی به یک کشور باشیم.
وی با اشاره به نقش پررنگ عربستان در صدور بیانیه به ضرر ایران گفت: در این بیانیه نقش عربستان با تشویق و ترغیب و دادن امتیاز بسیار پررنگ است، روابط ایران با همه کشورهایی که با ایران کار کنند مخالفین زیادی دارد. رقبا همواره در ایجاد مانع هزینه می‌کنند، برخی کشورها در راستای بیرون راندن ایران از حوزه تولید و صادرات گاز ایران هزینه می‌کنند، برخی نیز تلاش دارند ایران در تولید نفت و صادرات فعالیت نکند، به طوری که سال‌ها در اوپک شاهد بودیم کشورهایی که تولید و صادرات بالای نفت دارند سعی داشته‌اند موقعیت ایران را از دومین تولیدکننده اوپک به جایی برسانند که اکنون در رده پنجم قرار بگیریم.
یارجانی خاطرنشان کرد: ما سال‌ها شاهدیم که به دلایل مختلف حلقه تحریم علیه ایران تنگ‌تر شده علاوه بر تحریم‌های بین‌المللی در داخل نیز وقتی راجع به اهمیت توان تولید صحبت می‌شد عده‌ای مخالفت می‌کردند که نفت باید برای نسل‌های آینده بماند، بنابراین اکنون شاهدیم که وقتی توان تولید و مصرف و صادرات محدود می‌شود و تولید ایران به عنوان یک کشور بزرگ نفتی به 2.5 میلیون بشکه در روز محدود می‌شود، جانشین کردن ایران آسان می‌شود و این همان چیزی است که عربستان و امثال این کشور مدت‌ها به دنبال آن بوده‌اند.
وی تاکید کرد: اکنون باید دلایل را بیابیم که با چه اهدافی می‌خواهند ما را به این شرایط برسانند، باید دلایل داخلی و بیرونی را جستجو کنیم که در چه زمینه‌هایی به اولویت‌ها اهمیت ندادیم، باید بدانیم هدف غائی این است که اهمیت ایران را در بازار نفت کم کنند به طوری که قطعا تحریم 2.5 میلیون بشکه از تحریم 4 میلیون بشکه آسان‌تر است، این بیانیه اهمیت انرژی را بیش از قبل نشان می‌دهد و این همان چیزی است که به از ابتدای تحریم نیز صنعت نفت بیشترین هدف بود، بنابراین ایجاب می‌کرد که ما بیشترین اهمیت را برای این بخش قائل باشیم.