ابزارهای مالی مبتنی بر رمزارزها در بورس اوراق بهادار

به گزارش صدای بانک از پایگاه خبری بازار سرمایه ایران (سنا)، ابزارهای مالی مناسب و تنوع بخشیدن به ابزارهای مالی در بازارهای سرمایه در هدایت بهینه منابع مالی سرگردان به بخش‌های زیربنایی اقتصاد هر کشور نقش بسزایی دارد و شکوفایی نظام اقتصادی را به دنبال دارد.
«ابزارهای مالی مبتنی بر رمزارزها» از جمله ابزارهای مالی نوینی است که طی سال‌های اخیر در بورس‌های معتبر دنیا معامله می‌شوند. این ابزارها شامل ابزارهای مشتقه مبتنی بر رمزارزها و صندوق‌های قابل معامله در بورس با پشتوانه رمزارزهایی همچون بیتکوین و اتریوم می‌شوند.
ابزارهای مالی مبتنی بر رمزارزها شامل ابزارهای مشتقه (از جمله قراردادهای آتی و اختیار معامله) و صندوق‌های قابل معامله در بورس با پشتوانه رمزارزها از جمله ابزارهای نوین مالی هستند که طی سالهای اخیر، معاملات آنها در برخی از بورس‌های معتبر دنیا همچون بورس CME آمریکا، بورس یورکس و بورس تورنتوی کانادا راه‌اندازی شده است.
سرمایه‌گذاری در ابزارهای مالی مبتنی بر رمزارزها همچون ابزارهای مشتقه، با توجه به اهرمی بودن آنها، می‌تواند سرمایه‌گذار را در معرض سود و زیان بیشتری قرار دهد.
با توجه به اینکه معاملات این ابزارها در بورس‌های اوراق بهادار، تحت نظارت بورس‌ها و نهاد ناظر بورس‌ها انجام می‌شود، سرمایه‌گذاران می‌توانند با خیال راحت‌تر اقدام به سرمایه‌گذاری در حوزه رمزارزها کنند. این در حالی است که در ایران نه‌تنها فضای معاملات در بازار پر رمز و راز رمزارزها مبهم است، بلکه تعلل قانون‌گذار در این حوزه سبب شده تا هنوز پس از گذشت چند سال از پا گرفتن بازار کریپتوکارنسی‌ها در دنیا و پر طرفدار شدن آن در ایران حتی تعریف روشنی از ماهیت این دارایی وجود نداشته باشد.
مجید عشقی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار پیش‌تر با بیان اینکه جنس بازار رمزارزها متفاوت با بازار سهام است و با ریسک‌های کاملاً متفاوتی روبرو است، عنوان کرده بود: «در این میان برخی از مباحث فقهی جدی هم در خصوص آن وجود دارد که در سازمان بورس مطرح و اکنون در حال بررسی آن هستیم. با توجه به وجود چنین مسائلی، تاکنون تصمیم جدی در خصوص معامله رمزارزها در بازار سرمایه گرفته نشده و به جمع‌بندی نهایی نرسیده است.»
به گفته رئیس سازمان بورس، «در خصوص معامله رمزارزها صندوقی پیشنهاد شده که قرار است به‌صورت آزمایشی در سندباکس اجرایی شود، اکنون اقدامات آن انجام‌شده و این صندوق‌ها در صورت تایید مسائل فقهی راه‌اندازی خواهند شد.»
بررسی‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر فقط از رمزارزهایی همچون بیت‌کوین و اتریوم به عنوان دارایی پایه ابزارهای مالی در بورس‌های اوراق بهادار استفاده می‌شود. انتخاب این رمزارزها براساس برخی از معیارها انجام می‌شود که می‌توان به مواردی همچون تکنولوژی پایه رمزارزها، زیرساخت‌های بازاری، عملکرد اقتصادی رمزارزها و وضعیت قانونی رمزارزها اشاره کرد.
یکی از علل اصلی رواج رمزارزها، اهداف مرتبط با سرمایه‌گذاری و حفظ ارزش دارایی است؛ بودجه انبساطی دولت‌ها، در مقابله با پاندمی کرونا به انتظارات تورمی در کشورهای مختلف جهان دامن زده است. این وضع در ایران نیز به‌دلیل سابقه تورمی و بودجه سالانه، قابل مشاهده است و سرمایه‌گذاران برای حفظ ارزش دارایی‌های خود به‌دنبال بازاری هستند که از نوسان سیاسی کمتر و روندی قابل پیش‌بینی‌تر برخوردار باشد.
براساس پیمایش‌های انجام‌شده نفوذ رمزارزها در میان مردم ایران بسیار قابل توجه است. تخمین زده می‌شود که ۱۲ میلیون ایرانی در خرید و فروش رمزارزها فعالیت می‌کنند. بسیاری از اشخاصی که در بازار رمزارزها فعال هستند، تنها با نیت سرمایه‌گذاری وارد این حوزه شده‌اند.
با توجه به مخاطرات مربوط به نگهداری رمزارزهای خریداری‌شده نزد اشخاص، هزینه بالای تصریف رمزارزها به‌ویژه برای کاربران ایرانی و از همه مهم‌تر تخصصی‌بودن و دانش جدید مورد نیاز برای سرمایه‌گذاری، صندوق‌های مبتنی بر رمزارز یا گواهی‌های قابل معامله مبتنی بر رمزارز، می‌تواند مسیر امنی را برای سرمایه‌گذاران علاقه‌مند ایجاد کند. چنین تمهیدی، ضمن طراحی بازاری برای فعالان این حوزه می‌تواند نگرانی‌های نهادهای ناظر و تنظیم‌گر پولی کشور را درباره جرائم مرتبط با پولشویی، رفع کند و با ارائه راهکار، مسئله برخورد با جرائم مالی و پولی، بر بستر رمزارزها را شفاف و قابل رسیدگی خواهد کرد.
از آنجا که صندوق‌های ETF مبتنی بر رمزارز را مدیران صندوق به‌صورت حرفه‌ای مدیریت می‌کنند، آن‌ها سبد متنوعی از رمزارزها و شرکت‌های فعال در زمینه بلاکچین تشکیل می‌دهند که به معنی مدیریت ریسک، ناشی از نوسانات این بازار برای سرمایه‌گذاران خواهد بود. تجربه بازارهای بین‌المللی نیز گویای بازده بالاتر صندوق‌های مبتنی بر رمزارزها، در مقایسه با سرمایه‌گذاری در خود رمزارزهاست. «ATDS» که یکی از صندوق‌های مبتنی بر رمزارز، در بورس نیویورک است، ۳۶۵میلیون دلار دارایی را مدیریت می‌کند. برای واحدهای این صندوق ۲۷۰هزار معامله در روز ثبت شده و بازده سالانه آن ۹۲.۱۱درصد بوده است که با سایر انواع صندوق‌ها قابل مقایسه نیست. در نهایت، باید تأکید کرد که مقررات‌گذاری رو به فزونی و محدودیت‌های بیشتر رمزارزها، به معنی ضرورت چاره‌اندیشی هرچه سریع‌تر، برای سرمایه‌گذاران علاقه‌مند به این بازار است. تشکیل صندوق‌های مبتنی بر رمزارز، یکی از راهکارهای آزموده در این زمینه است.
یادآور می‌شود، هیأت وزیران در جلسه ۶ شهریور ماه ۱۴۰۱ به پیشنهاد معاونت اقتصادی رئیس‌جمهور و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، آیین‌نامه استخراج رمزدارایی‌ها را تصویب کرد. محمد مخبر، معاون اول رییس جمهور، در روز ۲۲ آبان آیین‌نامه استخراج رمزارزها را برای اجرا به دستگاه‌های ذی‌ربط ابلاغ کرد و بنا بر آن هرگونه فعالیت استخراج در ایران تنها با اخذ مجوز از وزارت صمت ممکن خواهد بود. با این مصوبه هیات وزیران در عمل فرآیند صدور جواز تاسیس و پروانه بهره‌برداری مزارع استخراج رمزارز از سر گرفته شد.