رقابت آمریکا با چین، پیامدهای منفی جنگ روسیه و اوکراین و کشمکش مجدد در آمریکا بر سر سقف بدهی این کشور، باعث شده است وضعیت دلار به‌عنوان ارز غالب جهان بازنگری شود.

به گزارش صدای بانک از ایرنا، وبگاه اینکوایِرِر، گزارشی را منتشر کرده و به بررسی عوامل «دلارزدایی» و موانع آن پرداخته است. در این گزارش آمده است:
تبعید روسیه از نظام مالی جهانی در سال گذشته در اثر اِعمال تحریم‌ها، به این احتمال دامن زد که متحدان ضدآمریکایی این کشور، از دلار فاصله بگیرند و روند «دلارزدایی» سرعت بگیرد.

چرا «دلارزدایی» اتفاق می‌افتد؟
۱- بر اساس داده‌های صندوق بین‌المللی پول، سهم دلار از ذخایر رسمی ارزهای خارجی در سه‌ماهه چهارم سال ۲۰۲۲ میلادی به کمترین میزان در ۲۰ سال گذشته، یعنی ۵۸ درصد، کاهش یافت. این موضوع باعث شد تا کشورهایی مانند عربستان سعودی، چین، هند و ترکیه موضوع استفاده از سایر ارزها را بررسی کنند؛
۲- سهم دلار از ذخایر خارجی بانک‌های مرکزی در سه‌ماهه پایانی سال ۲۰۲۲ میلادی به پایین‌ترین حد در ۲ دهه گذشته رسید؛ اما این حرکت تدریجی بود و اکنون تقریباً در سطح سال ۱۹۹۵ میلادی قرار دارد. بانک‌های مرکزی سرمایه خود برای مواقع بحرانی را به صورت دلار ذخیره می‌کنند تا در صورت نیاز به افزایش نرخ ارز در طول بحران‌های اقتصادی، دوام بیاورند. اگر یک ارز در برابر دلار بسیار ضعیف شود، نفت و سایر کالاهای معامله‌شده با ارز آمریکا گران می‌شوند و هزینه‌های زندگی و تورم را افزایش می‌دهند؛
۳- سلطه دلار دولت آمریکا را قادر می‌سازد مانع دسترسی کشورهای تولیدکننده، از روسیه گرفته تا ونزوئلا و ایران، به بازار شود؛ اما تجارت در حال تغییر است: هند در حال خرید نفت روسیه با درهم امارات متحده عربی و روبل روسیه است. چین برای خرید نفت، زغال‌سنگ و فلزات روسیه به ارزش ۸۸ میلیارد دلار از یوان استفاده کرد. شرکت ملی نفت فلات قاره چین و توتال اِنرژیز (شرکت نفت و گاز فرانسوی) اولین معامله گاز طبیعی مایع (اِل‌اِن‌جی) خود را، که با یوان تسویه شده بود، در ماه مارس به پایان رساندند.
جفری یو (Geoffrey Yu)، استراتژیست بانک نیویورک مِلون، اظهار کرد: پس از اِعمال تحریم‌های آمریکا علیه روسیه، سایر دولت‌ها را به این فکر انداخت که «اگر روزی تحریم شوند، چه اتفاقی می‌افتد؟»بر اساس گزارش بانک تسویه‌حساب‌های بین‌المللی (BIS)، سهم یوان از معاملات فارِکس فرابورس جهانی ۱۵ سال پیش، تقریباً هیچ بود؛ اما اکنون به ۷ درصد افزایش یافته است.

چه مانعی در برابر دلارزدایی وجود دارد؟
مدیرعامل صندوق بین‌المللی پول اظهار کرده است که انتظار تغییر سریع در ذخایر دلار آمریکا را ندارد.
دلارزدایی به شبکه گسترده و پیچیده‌ای از صادرکنندگان، واردکنندگان، معامله‌گران ارز، صادرکنندگان بدهی و وام دهندگان نیاز دارد تا به طور مستقل تصمیم بگیرند که از ارزهای دیگر استفاده کنند.
بر اساس داده‌های بانک تسویه‌حساب‌های بین‌المللی، دلار در یک سوی تقریباً ۹۰ درصد تراکنش‌های جهانی فارِکس (بازار تبادل ارز خارجی) قرار دارد که نشان‌دهنده حدود ۶.۶ تریلیون دلار در سال ۲۰۲۲ میلادی است.
به گفته این بانک، حدود نیمی از کل بدهی‌های فراساحلی به دلار است و نیمی از کل تجارت جهانی نیز با استفاده از این ارز صورت می‌گیرد.