توسعه صنايع دانش محور، مستلزم ايجاد و رشد شركتهاي دانش بنيان و فناوري هايي است

امروزه فناوری نانو سهم بزرگی از بازار جهانی را به خود اختصاص داده است که در این میان تربیت نیروی انسانی متخصص، نقش ویژه‌ای دارد. راهبرد اصلی این شرکت نیز تمرکز بر بخش آموزش و بسته‌های آموزشی و صادرات این توانمندی به کشورهای مختلف است.
بر اساس آخرین آمار ۶۰۰ محصول نانویی در ایران بدون انتقال فناوری از خارج در ایران تولید می شود براساس برنامه ریزی‌های صورت گرفته در نظرداریم در پایان برنامه ۱۰سال دوم ستاد در سال ۱۴۰۴ صادرات کشور در حوزه نانو به سالانه یک میلیارد دلار برسد.
در حال حاضر ۳۷ هزار نفر متخصص نانو از مقطع کارشناسی ارشد به بالا داریم ایران امروز خوشبختانه رتبه چهارم دنیا را در حوزه نانو دارد و از ۱۰ مقاله در سال ۲۰۰۱ میلادی به بیش از ۱۰ هزار مقاله در سال رسیده ایم، که می توان گفت در این حوزه رشد هزار برابری را شاهد هستیم.

رتبه ایران در حوزه علم نانو از نظر کمی ۷ است براساس گزارشی که دانشگاه جورجیا تکس در زمینه بروز و ظهور فناوری نانو و حرکت در این عرصه منتشر شد ایران را در این شاخه حائز رتبه ۵ جهانی اعلام کرد.

اکنون از بسیاری از کشورها در این حوزه

جلوتریم، رسیدن به این جایگاه به دلیل پیشینه علمی خوبی است که در این عرصه ایجاد شده است، بدون این بنیه علمی توسعه فناوری و نوآوری محقق نمی‌شود و علاوه بر آن بنیه علمی یکی از شاخص‌های علم و فناوری کشورها است.

امروزه ۲۵ درصد تولیدات علمی کشور در عرصه فناوری نانو است این میزان یک چهارم فعالیت‌های علمی کشور است علاوه بر آن بالغ بر ۲۵۰ ثبت اختراع بین المللی در حوزه نانو داریم که این میزان ۳۰ درصد کل ثبت اختراعات کشور است.

در بازار فناوری نانو هدف این است که که صاحب صنعت شویم و ما در ایران بیشتر کارخانه داریم تا صنعت، کارخانه یک موجود ایستا است ولی صنعت یک موجود پویا است و زمانی ما می‌توانیم ادعا کنیم صنعت داریم که صاحب ماشین آلات صنعتی باشیم.

در حال حاضر ۲۱۷ شرکت تولیدی در حوزه فناوری نانو داریم که محصولات آنها مورد تایید است ضمن آن که ۶۰۰ محصول حوزه فناوری نانو به بازار عرضه شده است.

تولید بدون بازار یعنی حرکت در کوچه بن بست و در شرایطی که بازار داخل کوچک است و ما به دنبال صادرات محصولات های تک در حوزه فناوری نانو هستیم، اگر نتوانیم فناوری های های تک را عرضه کنیم بعد از مدتی بازار اشباع خواهد شد

در حال حاضر محصولات نانویی ایران به ۴۲ کشور دنیا صادر می‌شود و در شرایطی که صادرات سنتی به سقف خود رسیده است ولی در توسعه صادرات محصولات های تک فضا به اندازه بی نهایت باز است و باید امروز صادرات ما مبتنی بر محصولات فناورانه باشد.

امروز دنیا ایران را در حوزه‌های های تک به رسمیت نمی‌شناسد در این راستا باید تلاش کنیم تا نام ایران را در زمره کشورهای دارای فناوری قرار دهیم و این در حالی است که ما با بازار، رفتار و همچنین بازرگان سنتی نمی‌توانیم در این راه موفق

باشیم، کشور چین با محصولات با فناوری پایین و قیمت کم توانست بازارهای جهانی را کسب کند ولی ما نمی‌توانیم در حوزه محصولات با فناوری پایین با کشورهای مانند چین رقابت داشته باشیم.

مزیت رقابتی کشور محصولات با فناوری پیشرفته و قیمت ارزان است و با چنین سیاستی در شرایط تحریم توانستیم خط تولید نانو الیاف را به کشور کره جنوبی به فروش برسانیم. ما برای توسعه صادرات محصولات با فناوری پیشرفته باید انسان‌های خاص تربیت کنیم ما همچنین نیاز به بازار یابی در این زمینه داریم و باید یادمان باشد بازاریابی نیاز به صبر و حوصله دارد.

به تازگی برخی شرکت ها با استفاده از تجربه کشور در آموزش نانو به دانش‌آموزان ایرانی، موفق به صادرات محصولات و خدمات آموزشی به سایر کشورها شده است.

و در این چند سال اخیر، در کشورهای مختلفی از جمله هند، اندونزی، ترکیه و عمان کارگاه‌های آموزش فناوری نانو برگزار کرده و در جلسات و نمایشگاه‌های مرتبط مشارکت داشته اند .
نتیجه این فعالیت‌ها قراردادی پنج ساله در زمینه صادرات بسته‌های آموزشی فناوری نانو است که با یک شرکت چینی منعقد شده که در این بسته صادراتی آموزشی، چند کارگاه آموزشی نیز وجود دارد که برای دانش‌آموزان چینی برگزار شده است.

امروزه سرمايه گذاري هاي خطرپذير، تأثير مثبت خود را به صورتي انكارناپذير در توسعه صنايع دانش محور نشان داده اند. توسعه صنايع دانش محور، مستلزم ايجاد و رشد شركتهاي دانش بنيان و فناوري هايي است كه توسط آنها توسعه مي يابد. توسعه چنين فن اوري ها و محصولاتي با ريسك مالي بالا همراه است؛ چراكه در اين زمينه اغلب تجربه كافي وجود ندارد، دانش فني به بلوغ كافي نرسيده است، نياز به آزمايش و خطاي زيادي تا زمان موفقيت وجود دارد، بازار با

فناوري و محصول موردنظر آشنا نيست، زيرساخت هاي لازم براي انتقال و توزيع محصول هنوز ايجاد نشده است، ممكن است هزينه هاي تمام شده به قدري باشد.

كه پس از توليد، توان رقابتي محصول به شدت افت كند و درصورت راه يابي محصول به بازار نيز زمان بازگشت سرمايه ممكن است بسيار طولاني باشد. وجود اين ميزان ريسك بالا باعث ميشود كه شركتهاي دانش بنيان نتوانند بدون برخورداري از سرمايه گذاري هاي قابل توجهي كه در كشورهاي پيشرفته، توان مالي و اشتياق كافي براي سرمايه گذاري هاي خطرپذير، چه از سوي دولت و چه از سوي بخش خصوصي وجود دارد اما در كشور ما چنين نيست، به اين معنا كه دولت و بخش خصوصي نه تنها توان مالي كافي براي سرمايه گذاري هاي خطرپذير به ميزان كافي ندارند بلكه در بسياري از موارد حتي فرهنگ سرمايه گذاريهاي خطرپذير نيز هنوز جاي خود را پيدا نكردهاست. از طرفي، براي بهبود و اجراي سرمايه گذاري خطرپذير، مقررات جاري به تغييراتي نياز دارد.

جايگاه جذب سرمايه هاي خطرپذير به طور معمول در شركت هاي عضو پارك هاي علم و فناوري و مراكز رشد است. زماني كه پاركها و مراكز رشد نتوانند سرمايه هاي خطرپذير كافي براي اعضاي خود جذب كنند هرگز موفق نخواهند شد تا وظايف خود را به نحو مطلوب به انجام برسانند، چراكه شركت هاي مستقر در اين مراكز به ويژه در ايران، توان مالي و رقابتي كم براي ورود به بازار دارند.

* نیلوفر احدیان